لغات جغرافیا و زمین شناسی بخش 4
| تمرکز زدایی- پراکنش دوبارۀ جمعیت یا کاربری زمین از از نقطه ای با تمرکز زیاد به ناحیۀ بزرگتر و یا به مناطق متفاوتی که از پیش برای آن برنامه ریزی شده است | Decentralization |
| کاهش | Decline |
| جمعیت رو به کاهش | Decreasing population |
| اسناد، قباله ها | deeds |
| باد روبش- جاکن شدن و روبیدن شدن موادی مانند خاک و شن و ماسه از سطح زمین بوسیلۀ باد | Deflation |
| درجه الف-واحد سنجش گرما، در سیستم های سانتیگراد و فارنهایت ب-واحد اندازه گیری زاویه | Degree |
| تحدید حدود، تحدید مساحات و زمینها | Delimit the areas |
| تعیین حدود- تعیین خط مرزی دو کشور که در مرحلۀ تعیین حدود، مسیر خط مرزی را طبق یک معاهده مشخص می کنند و به تصویب دو دولت می رسانند | Delimitation |
| دلتا،قطعه زمینی آبرفتی و بادبزنی شکل که در دهانه رودخانه متصل به دریا تشکیل می شود. | delta |
| تفکیک حدود،تعیین مرز،مرزبندی | demarcation |
| انتقال جمعیتی- فرآیند مرحله ای خروج از نرخهای رشد جمعیتی از یک مرحله رکود اقتصادی | Demographic transition |
| انباشتگی، تراکم- توسعه ای که با تراکم همراه باشد فضای باز اندکی برجای می گذارد. | Density |
| تراکم جمعیت | Density of population |
| وابستگی در نتیجه تسلط، وضعیتی حاصل می شود که در آن کشورهای در حال توسعه برای انگیختن رشد اقتصادی خود باید به سیاست اقتصادی داخلی و بین المللی کشورهای پیشرفته متکی باشد . | Dependence |
| وابستگی منطقه ای که از نظر طبیعی و سیاسی بوسیله کشور دیگری اداره شود . | Dependency |
| بارتکفل- بخشی از کل جمعیت یک کشور که در گروههای سنی 15-0 سال و 64 سال به بالا قرار دارند که از لحاظ اقتصادی غیر مولد بوده و در شمار نیروی کار به حساب نمی آیند | Dependency burden |
| تقلیل جمعیت | depopulation |
| ناحیۀ محروم- ناحیه یا منطقه ای جغرافیایی که وضعیت اقتصادی آن از کل کشور پایین تر باشد | Depressed area |
| گودال هرگونه فرورفتگی در پوسته زمین بویژه پستی هایی که پیرامون آنها را زمینهای بلندی فراگرفته و هیچگونه رهایی از آن خارج نگردد . | Depression |
| فروبار سیستم کمفشاری که در طبقات متوسط و بالای جو ایجاد گردد . | Depression/low pressure |
| پدیده متلاشی شدن دانه ای – بخش سنگ به صورت دانه های مختلف الاندازه(آرن) از هم جدا می شوند. این پدیده در سنگهایی که دانه های آن مختلف الجنس و مختلف الاندازه باشند صورت می گیرد . | desagregation-granulaire |
| نشیب سرازیری – عارضه مقابل فراز-زمین پست . | Descent |
| بیابان- منطقه کم باران و کم گیاهی که تا حدی از ماسه پوشیده شده و غالبا غیر قابل زیست می باشد | Desert |
| فلس شدگی – متلاشی شدن به صورت لایه های نازک و تراشه هایی که لبه قطعات آن به سمت داخل برگشته اند . | desquamation |
| مقصد | Destination |
| جبرگرایی- اصطلاح جبرگرایی به شیوۀ تفکری اشاره می کند که همۀ اشیاء و حوادث یا همۀ اشیاء و موجودات از نوعی خاص معین شده اند | determinism |
| توسعه | development |
| اهداف توسعه- هدفهای اقتصادی و اجتماعی که یک دولت برای رسیدن به آن برای بخش تولید، نظام تولید و یا ناحیۀ بوم شناختی کشاورزی تلاش می کند | Development objectives |
| قطب(کانونهای) توسعه- مراکزی که از جمعیت یا فعالیتها و زیربناهای قابل ملاحظه ای برخوردار بوده و حوذۀ نفوذی فراتر از محدوده های فیزیکی خود دارند و اشاعه دهندۀ توسعه به سایر نقاط است. | Development pole |
| شبنم- شبنم یا ژاله عبارت از بخار آب اشباع شده ای است که با سرد شدن لایه های زیرین هوا بصورت قطره های آب روی برگ گیاهان، و یا اشیاء واقع بر سطح زمین پدیدار می شود | Dew |
| نقطه شبنم وضعیتی که هوا را سرد کرده و بخار آب موجود در آن را به حد اشباع برساند . | Dew point |
| قطر خط مستقیمی که از مرکز دایره و از دو طرف به محیط دایره یا کره ختم می گردد . | Diameter |
| الماس نوعی کرین بلورین که تحت فشار و گرمای فوق العاده بوجود آمده باشد. | Diamond |
| لجن دیاتومی نوعی گل و لای و یا لجن سیلیسی که از بقایای گیاهان ذره بینی که در آب های سرد اقیانوس ها رشد ونمو می کنند، بوجود آمده باشد . | Diatom ooze |
| دایک، نفوذ ماده مذاب ازداخل درز و شکاف سنگها به سطح زمین که لایه هارابه طورعمودی قطع میکند (حالتی متقاطع بالایه بندی). | dike |
| دیوال دیواره قائمی از سنگهای آذرین که از رانده شدن مواد مذاب بسوی پوسته زمین و سرد و سخت شدن آن پدید آمده باشد. | Dike/dyke |
| آبادی پراکنده- الگوی آبادیهای روستایی با دهکده های پراکنده. | Dispersed settlement |
| پراکندگی،پخشایش میزان گستردگی پدیده ای در یک ناحیه یا پیرامون مکان مرکزی. | dispersion |
| جابه جاکردن، جانشین شدن | displace |
| فاصله فاصله دونقطه، طول قطعه خط مستقیم واصل میان آنهاست . | Distance |
| تقطیر- طریقه ای است برای تصفیه ماده و جدا کردن مواد از یکدیگر یا تفکیک اجزای یک جسم مخلوط که معمولا با تغییر حالت همراه است | Distillation |
| توزیع، پراکندگی- در علم جغرافیا، مترادف “پراکنش مکانی” است | Distribution |
| نقشه پراکندگی، پراکندگی مکنی یا پخش یک نشانه فرهنگ را نشان می دهد. | Distribution map |
| بخش،حوزه،ناحیه،منطقه،بلوک . | district |
| سیلابکند شکافها وشیارهایی که به سبب جاری شدن سیل در روی زمین پدید آید. | Donga |
| آتشفشان خاموش آتشفشانی که در دوره های ماقبل تاریخ فعال بوده و بعد از آن بخاموشی گرائیده است. | Dormant volcano |
| شهرک خوابگاهی | Dormitory town |
| زهکشی- بیرون کشیدن آب اضافی یک منطقه بطور طبیعی و یا مصنوعی | Drainage |
| لایروبی پاک کردن گل و لای . | Dredging |
| سطوح صیقل خورده ریگها در اثر سایش بادی | dreikanter |
| نرمه باران باران ریز دنباله داری که اندازه قطره های آن کمتر از 5/0 میلیمتر بوده و بویژه با یک جبهه هوای گرم همراه باشد . | drizzle |
| خشکی، خشکسالی، فقدان بارندگی،یک دوره آب وهوایی خشک ممتد :خشکی فوق العاده ناشی از فقدان باران است | Drought |
| کشاورزی دیم شیوه ای در کشاورزی مناطق خشک که در آن از رطوبت موجود در خاک استفاده شده و بدون بهره گیری از آبیاری به کشاورزی پرداخته شود . | Dry farming |
| خشکرود- دره آهکی و یا گچی که در آن آب بطور دائم جریان نداشته باشد | Dry valley |
| تلماسه- تپه یا رشته ارتفاعات شنی که بر اثر وزش باد و جابجا شدن شن پدید آمده باشد | Dune |
| غبار ذرات کوچک ذره بینی مواد جامد موجود در هوا یا جو زمین که در حال تعلیق یا در حال فرونشستن آرام هستند . | Dust |
| زیستگاه، هر ساختمان یا بخشی از ساختمان که در بردارنده امکنات زندگی از قبیل امکاناتی برای خوابیدن، خوردن، پختن و بهداشت است. | Dwelling unit |
| دینامیک بخشی از علم مکانیک که در آن از حرکت دستگاهها و ذرات و اجسام تحت تأثیر نیروها گفتگو می شود. | Dynamic |
| قشرزمین + زمین و پوسته زمین | Earth crust |
| زمین لرزه- جنبش سریع و محسوسی که نتیجه جابجایی و یا جایگیری تخته سنگهای زیر پوستۀ زمین پدید می آید | Earth quake |
| زلزله، زمین لرزه ،حرکت یا لرزش پوسته زمین که بطور طبیعی و در زیر سطح زمین منشاء می گیرد, و باعث یک تغییر دائمی در سطح زمین می شود | Earthquake |
| خاور ←چهارجهت اصلی – شرق | East |
| پس نشینی- پس روی آب دریا پس از مرحله برکشند(مد) | Ebb channel |
| واریزه های آزاد ( چون در فضای بین دانه ها، مواد ریز دانه وجود ندارد) | eboulis libres |
| غلیان تبخیری که بسرعت و همراه با تولید حباب های فراوان در داخل مایع انجام می گیرد . | Ebullition |
| پژواک تکرار صوت به سبب انعکاس امواج صوتی و یا صوت مکرری که از صوت اصلی متمایز باشد. | Echo |
| خسوفتیرگی نور ماه وقتی که زمین، در حال عبور بین خورشید و ماه، سایه خود را روی ماه می اندزد، ماه گرفتگی، | Eclipse Lunar |
| خسوف ←ماه گرفتگی | Eclipse of the moon |
| خورشید گرفتگی یا کسوف عبارت از وضعیتی که کره ماه میان زمین و خورشید قرار گرفته و خورشید را از دید زمین پنهان سازد. | Eclipse of the sun |
| دایره البروج- مسیری که خورشید در حرکت ظاهری سالانه خود به دور زمین بر کره آسمان می پیماید | Ecliptic |
| بوم شناسی- بررسی علمی گیاهان و جانوران از نظر شرایط محیطی آنها مانند: دما، خاک، روشنایی، باد و رطوبت | Ecology |
| توسعه اقتصادی | Economic development |
| رشد اقتصادی | Economic growth |
| شهرهای جهانی- شهرهای جهانی از تبدیل شهرها به پویاشهر و تبدیل آنها به مادرشهر و تبدیل مادرشهرها به پویا مادرشهرهای چند مرکزی به وجود می آیند | ecumenopolis |
| الکترولیت جسم مرکبی که به حالت محلول یا مذاب هادی جریان برق است و بر اثر عبور جریان الکتریسیته تجزیه می شود مانند انواع اسیدها، بازها و املاح موجود در آب | Electrolyte |
| امواج الکترو مغناطیسی امواج حاصله از تغییر شدت میدانهای الکتریکی و مغناطیسی | Electromagnetic waves |
| ناهمواریهای زمین | Elevation and relief |
| دلتا، قطعه زمینی آبرفتی و بادبزنی شکل که در دهانه رودخانه متصل به دریا تشکیل می شود. | Delta |
| مهاجر شخصی که زادگاه و میهن اصلی خویش را ترک گفته و در سرزمین دیگری سکنی گزیده باشد. | Emigrant |
| مهاجرت حرکت و جابجایی مردم اعم از داخلی (درون کشور) یا خارجی ( به کشور دیگر) را مهاجرت می گویند. | Emigration |
| سرزمین محاط، برون بوم، سرزمینی که تماما” در داخل اراضی کشور دیگر قراردارد. | enclave |
| محیط زیست، فضایی که در برگیرنده کلیه شرایط اقلیمی است که تمامی موجودات در آن زندگی می کنند و شامل مجموعه ای از روابط بین آنها می شود. | environment |
| محیط گرایی- یک جنبش اجتماعی که از نظر سیاسی در دهۀ 1975میلادی درآمریکا چیره گشت. | Environmentalism |
| ائوسن- نخستین دوره از دوران نوزیوی(کاینوزوئیک) یا دوران سوم زمین شناسی مربوط به 40تا70 میلیون سال پیش | Eocene |
| خشکی زایی نیروهای سازنده قاره ها که باعث حرکات شعاعی یا قائم گردیده و در نتیجه موجبات فرورفتن یا برآمدن پوسته زمین گردند. | Epeirogenesis |
| مرکز زمین لرزه نقطه ای از سطح زمین که بطور قائم دربالای کانون زمین لرزه قرار گرفته باشد . | Epicenter |
| همه گیر بیماری که یکباره و بطور ناگهانی شیوع یابد و به سرعت همه گیر شود و پس از مدت زمان معینی محدود و نابود گردد . | Epidemic |
| خط استوا- خطی که کره زمین را به دو نیمکره شمالی و جنوبی تقسیم می کند | Equator |
| آب و هوای استوایی- آب و هوای بخشی از کره زمین واقع در حدفاصل 10 درجه عرض شمالی تا 10 درجه عرض جنوبی. گرما و رطوبت زیاد از ویژگی های این نوع آب و هوا است | Equatorial climate |
| جنگلهای استوایی در حد فاصل 7 درجه عرض شمالی و جنوبی واقع شده و بدلیل گرما و رطوبت همواره سرسبز و انبوه بوده و اغلب دارای ارتفاع قابل توجهی هستند. از انواع آن آبنوس، ماهون و آهن را میتوان نام برد. جنگلهای آمازون، گینه و کنگو از این نوع هستند. | Equatorial rain forests |
| تجهیز، ایجاد ظرفیتهای تولیدی و زیربنایی با توجه به الزامات توسعه در هر منطقه. | equipped |
| دوران هر یک از بزرگترین تقسیمات زمانی زمین شناسی. | Era |
| فرسایش، سایش زمین بوسیله عوامل طبیعی مختلف: خورشید، باد، باران، یخبندان، آبهای جاری، یخ متحرک و دریا، حرارت خورشید باعث می شود که سنگها منبسط شوند ترک بردارند و بشکنند باد قطعات سست جدا از هم را حمل کرده و همراه با شن به سایش سنگها کمک می کند باران خاک را سست کرده و نقل مکان می دهد | Erosion |
| راندگی فرسایشی ،اگر قسمت بالایی گسل در سطح زمین ظاهر شود و بر روی سطح فرسایش یافته رانده شود، گسل را راندگی فرسایشی می نامند | Erosion thrust |
| سنگهای سرگردان- قطعه سنگهای بزرگی که بوسیله یخچال حمل شده و در گوشه و کنار پراکنده شده باشند | Erratic blocks |
| تنده- دیوار شیب داری که بر اثر فرسایش و یا گسیختگی و شکست یک چینه سنگی پدید آمده باشد | Escarpment |
| تخمین زدن | Estimate |
| خلیج مصبی | estuary |
| تالاب- دریاچه کم عمق که بویژه در یک شنزار یا در میان شن های ساحلی بوجود آمده باشد | Etang |
| نژادشناسی دانشی که به بررسی منشاء، پراکندگی و ویژگی های متمایز نژادها و فرهنگ اقوام بدوی می پردازد . | Ethnology |
| رشته ای که رابطه انسان و محیط را از نظر فضایی بررسی میکند | ethology |
| اوراسیا- نامی که از دوکلمه اروپا و آسیا گرفته شده و به دو قاره مزبورعنوان یک قاره داده شده است | Eurasia |
| اروپا- یکی از قاره های زمین واقع در نیمکرۀ خاوری که حدود 10،400،013 کیلومتر مربع مساحت دارد، قاره اروپا نزدیک 7 درصد خشکی های زمین را شامل است | Europe |
| تبخیر- تغییر حالت فیزیکی مایع به بخار | Evaporation |
| شفق نوری که تا مدتی پس از غروب خورشید از آسمان به زمین می تابد . | Evening |
| شفق- نوری که تا مدتی پس از غروب آفتاب از آسمان به زمین می تابد. در مقابل شفق فلق یا فجر قرار دارد که آن نوری است که از مدتی پیش از طلوع خورشید به زمین می تابد | Evening twilight |
| واقعه یا حادثه رویدادی که در یک لحظه وقوع می یابد | Event or node |
| اورست- قله ای است به بلندی 8847 متر واقع در کوهستان هیمالیا که مرتفع ترین نقطه کره زمین بشمار می رود | Everest |
| تکامل نظریه ای که به موجب آن جانوران و گیاهان با تغییرات و تبدیلات تدریجی و مستمر از صورت اولیه به صورت کنونی در آمده اند. بنابر این نظریه حیات از توده پرتوپلاسمی ساده ای محتملا” در دریا آغاز شده است. | Evolution |
| آبفرسائی- فرسایش سنگ های بستر یک روانه بر اثر جریان آب | Evorsion |
| برونبوم- قطعه زمینی از یک دولت که بوسیلۀ سرزمین های دولت دیگر محصور شده باشد | Exclave |
| منطقه بندی- محروم سازی، منطقه بندی،استفاده از مقررات کاربری زمین برای جلوگیری از جابجایی گروههای اجتماعی، اقتصادی یا قومی ویژه در یک جامعه | Exclusionary zoning |
| قوه مجریه یکی از قوای سه گانه که موظف به اجرای قوانین و مقررات است و شامل شها یا رئیس جمهور و هیئت وزیران است . | Executive power |
| متلاشی شدن به صورت تیغه های سنگی – پدیده تورق | exfoliation |
| برون اسپهر- لایۀ بیرونی جو زمین یا قسمت خارجی دما کره که در ارتفاع حدود 500 تا 800 کیلومتری زمین قرار گرفته و از مشخصات آن وجود اتمهای اکسیژن خنثی است که بر اثر یونیزه شدن اتمهای ئیدروژن و اکسیژن حاصل گردیده است | Exosphere |
| انبساط افزایش طولی، سطحی و حجمی اجسام و مایعات و گازها بر اثر ازدیاد دما. | Expansion |
| انبساط جهان در سال 1930 آ.س ادینگتن و چند نفر دیگر به این نتیجه رسیدند که همه اعضای جهان از یکدیگر دور می گردند و به اصطلاح جهان در حال انبساط است. | Expansion of universe |
| امید به زندگی | Expectation of life |
| کاوش جستجو کردن و کاویدن و تفحص کردن درباره سرزمینهای ناشناخته که در اصطلاح اکتشاف نیز گفته می شود . | Exploration |
| کشاورزی مکانیزه عمل کشت و زرع در مقیاس وسیع واستفاده از سیستم های مکانیزه و بکارگرفتن حداقل نیروی انسانی . | Extensive agriculture |
| برون افکنی- پراکندن و انتشار مواد جامد، مایع و گاز بر روی سطح زمین، در یک آتشفشانی | Extrusion |
| تراش- رویه ای از سنگ که در مقابل وزش باد قرار گرفته و فرسوده و صیقلی شده باشد | Facet |
| ناورو بخش اصلی و قابل کشتیرانی یک رودخانه یا یک خور که به وسیله شناوه و چراغ دریایی علامت گذاری شده باشد . | Fairway |
| آیش- عمل رها ساختن زمین قابل کشت، برای یک یا چند فصل زراعی، به منظور تامین مواد غذایی لازم برای کشت بعدی | Fallow |
| خانواده | Family |
| خاور دور ناحیه ای مشتمل بر چین، کره، ژاپن، سرزمین های خاوری شوروی، جزایر فیلیپین، هندوچین، تایلند،برمه،مالزی و اندونزی. | Far east |
| کشاورز | Farmer |
| فاتوم واحد اندازه گیری ژرفای آب دریا که برابر 6پا یا 829/1 متر است. | Fathom |
| گسل، شکست زمین ،شکافی در پوسته زمین که در امتداد آن حرکت صورت گرفته بنابراین جایی که طبقه زمین مربوط با هم متناسب نیست اگر چه حرکت کم و بیش عمودی است یک گسل ممکن است در هر جهتی صورت گیرد که شامل جهت افقی می شود | Fault |
| سطح گسلش- سطحی که در امتداد یک گسله واقع شده باشد | Fault plane |
| عارضه- آن قسمت از پوسته زمین که در معرض دید انسان قرار می گیرد چهره یا عارضه می گویند | Feature |
| فدارسیون واحدی سیاسی متشکل از چند واحد سیاسی کوچکتر که دارای دولتی بنام دولت فدرال است. | Federation |